Samenwonen, trouwen of uit elkaar: hoe regel je de financiën rondom je huis?

Een huis kopen samen – het is vaak een van de grootste stappen in een relatie. Maar voordat je een hypotheek afsluit of een handtekening zet, zijn er belangrijke financiële keuzes te maken. Want wat gebeurt er als je relatie verandert? Of als één van jullie het huis wil overnemen? En hoe zorg je ervoor dat je beiden beschermd bent, nu én in de toekomst?

Of je nu gaat samenwonen, trouwt, of juist uit elkaar gaat: dit artikel helpt je de financiële kant van woningbezit helder te krijgen. We nemen je mee door de belangrijkste aandachtspunten, zodat je weloverwogen keuzes kunt maken.

De start: samenwonen en een huis kopen

De eerste stap in jullie woningavontuur begint vaak met de vraag: kopen we samen of alleen? Dit lijkt misschien logisch als je gaat samenwonen, maar het heeft grote financiële gevolgen. Bij een gezamenlijke aankoop zijn beide partners juridisch eigenaar én medeverantwoordelijk voor de hypotheek. Klinkt romantisch, maar het betekent ook dat jullie allebei aansprakelijk zijn – ook als de relatie niet standhoudt.

Samenlevingscontract: niet sexy, wel slim

Een samenlevingscontract klinkt misschien niet als het meest romantische document, maar het is een van de slimste dingen die je kunt regelen. Hierin leg je vast hoe jullie de financiën verdelen als het misgaat. Wie krijgt het huis? Hoe wordt de overwaarde verdeeld? En wat als er restschuld is?

Veel stellen denken: “Dat komt later wel.” Maar de praktijk wijst uit dat het achteraf regelen van deze zaken tijdens een scheiding vaak tot onnodige conflicten leidt. Met een samenlevingscontract voorkom je veel stress en onduidelijkheid.

De 50/50-verdeling is niet altijd eerlijk

Standaard denken veel stellen dat een 50/50-verdeling logisch is. Maar wat als één van jullie significant meer verdient, of als de ene partner het volledige eigen geld heeft ingebracht? Dan kan het verstandig zijn om een andere verdeling af te spreken, bijvoorbeeld 60/40 of gebaseerd op ieders inkomensverhouding.

Dit kun je vastleggen via notariële aktes en in jullie hypotheekconstructie. Bespreek dit zeker vooraf met een financieel adviseur of notaris, zodat jullie beiden weten waar jullie aan toe zijn.

Trouwen: automatisch gedeeld of toch niet?

Veel mensen denken dat trouwen betekent dat alles automatisch samen is. Dat klopt deels: in een huwelijk gelden standaard gemeenschap van goederen, tenzij je huwelijkse voorwaarden afsluit. Dit betekent dat alles wat je vóór en tijdens het huwelijk bezit en verdient, gezamenlijk eigendom wordt.

Huwelijkse voorwaarden: not just for the rich

Huwelijkse voorwaarden zijn niet alleen voor miljonairs. Ze zijn voor iedereen die duidelijkheid wil over vermogen en bezittingen. Dit kan bijvoorbeeld handig zijn als:

• Een van jullie een eigen bedrijf heeft
• Er een groot verschil in vermogen of inkomen is
• Jullie kinderen uit een eerdere relatie hebben
• Je wilt beschermen wat je vóór het huwelijk al had

Met huwelijkse voorwaarden kun je bijvoorbeeld een beperkte gemeenschap van goederen regelen. Dit betekent dat bepaalde zaken (zoals erfenissen of de eigen woning) buiten de gemeenschap blijven.

En de hypotheek dan?

Bij een huwelijk zonder voorwaarden blijft de hypotheek meestal gezamenlijk, tenzij jullie expliciet anders afspreken. Stel dat er tijdens het huwelijk iets gebeurt – zoals arbeidsongeschiktheid van één van jullie – dan zijn beiden nog steeds verantwoordelijk voor de maandlasten. Overweeg daarom een goede inkomens- en arbeidsongeschiktheidsverzekering, zodat jullie niet in financiële problemen komen.

Als de relatie verandert: uit elkaar gaan

Dit is het moment waar niemand aan wil denken bij het kopen van een huis, maar de realiteit is dat scheidingen voorkomen. En dan wordt het opeens heel praktisch: wat doen we met het huis? Wie blijft er wonen? En hoe regelen we de hypotheek?

Drie hoofdopties bij scheiding

Wanneer je uit elkaar gaat, zijn er grofweg drie opties:

1. Het huis verkopen
Dit is vaak de meest eenvoudige oplossing. Jullie verkopen de woning, lossen de hypotheek af, en verdelen de eventuele overwaarde. Belangrijk om te weten: als er sprake is van overwaarde, moet je hier mogelijk belasting over betalen als je dit bedrag niet binnen een bepaalde termijn in een nieuwe woning steekt.

2. Een van beiden neemt het huis over
Dit is een populaire keuze, vooral als er kinderen in het spel zijn of als één van jullie graag in de woning wil blijven wonen. De partner die blijft, koopt de ander uit. Klinkt simpel, maar dit vraagt om:

• Voldoende inkomen om de hypotheek alleen te dragen
• Financiering voor de uitkoop van de ex-partner
• Goedkeuring van de bank

De bank toetst opnieuw of jouw inkomen alleen toereikend is. Dit kan lastig zijn, vooral als je samen de hypotheek net kon dragen. Voor wie zich in deze situatie bevindt en meer wil weten over de precieze stappen, voorwaarden en mogelijkheden, is het artikel over hypotheek overnemen na scheiding een waardevolle bron met concrete informatie en stappenplannen.

3. Tijdelijk samen eigenaar blijven
Soms kiezen ex-partners ervoor om tijdelijk beiden mede-eigenaar te blijven, bijvoorbeeld totdat de kinderen uit huis zijn. Dit kan financieel aantrekkelijk zijn, maar let op: jullie zijn beiden nog steeds verantwoordelijk voor de hypotheeklasten, het onderhoud en andere vaste lasten. Maak hierbij heldere afspraken om conflicten te voorkomen.

De rol van een woningwaardering

Een cruciale stap bij scheiding is weten wat je huis daadwerkelijk waard is. Hiermee kun je de overwaarde berekenen en weten hoeveel de uitkoop van je ex-partner kost. Tegenwoordig hoef je hiervoor niet altijd een fysieke taxatie te laten doen – digitale waarderingen zijn sneller en goedkoper, mits je huis aan bepaalde voorwaarden voldoet.

Dit geeft snel inzicht in je financiële positie en helpt om realistische afspraken te maken over de verdeling.

Financiële valkuilen die je kunt vermijden

Bij alle levensfasen rondom woningbezit zijn er typische financiële valkuilen die je kunt voorkomen:

Valkuil 1: Geen actuele woningwaarde kennen

Veel mensen hebben geen idee wat hun huis nu echt waard is. Dit kan problemen opleveren bij oversluiten, verbouwen, of scheiden. Zorg dat je regelmatig een actuele waarde-indicatie hebt, zodat je niet voor verrassingen komt te staan.

Valkuil 2: Onderschatten van notariskosten en belastingen

Bij grote veranderingen – zoals trouwen, scheiden of hypotheek oversluiten – komen er notariskosten en mogelijk belastingen bij kijken. Reken hier tijdig op door en vraag een kostenoverzicht op bij je notaris of financieel adviseur.

Valkuil 3: Geen afspraken vastleggen

“We regelen het later wel” is een gevaarlijke houding. Leg belangrijke afspraken altijd juridisch vast, of het nu gaat om een samenlevingscontract, huwelijkse voorwaarden of een scheidingsconvenant. Dit voorkomt ellenlange juridische procedures achteraf.

Valkuil 4: Onvoldoende verzekeringen

Denk niet alleen aan de inboedel- en opstalverzekering, maar ook aan risicoverzekeringen zoals een overlijdensrisicoverzekering en arbeidsongeschiktheidsverzekering. Deze beschermen je tegen financiële problemen als er iets onverwachts gebeurt.

Praktische tips voor elke levensfase

Of je nu net gaat samenwonen of midden in een scheiding zit, deze tips helpen je financieel op orde te blijven:

Bij samenwonen:

• Stel een samenlevingscontract op vóórdat je een huis koopt
• Bespreek open hoe jullie kosten verdelen
• Overweeg een gezamenlijke spaarrekening voor huiskosten

Bij trouwen:

• Bedenk of huwelijkse voorwaarden voor jullie zinvol zijn
• Inventariseer wat je vóór het huwelijk al bezat
• Update je testament en begunstigingen op verzekeringen

Bij uit elkaar gaan:

• Zoek professionele begeleiding (mediator, financieel adviseur)
• Vraag een actuele woningwaardering aan
• Leg alle afspraken juridisch vast in een convenant

De kracht van goede voorbereiding

Het regelen van financiën rondom je huis is misschien niet het meest romantische onderdeel van een relatie, maar het is wel een van de belangrijkste. Door vooraf na te denken over mogelijke scenario’s, bescherm je niet alleen jezelf, maar ook je partner. Het zorgt voor duidelijkheid, voorkomt conflicten, en geeft jullie beiden financiële zekerheid.

Natuurlijk hoop je dat je nooit in een situatie komt waar je deze afspraken nodig hebt. Maar mocht het toch gebeuren, dan ben je blij dat alles helder op papier staat. Want goed voorbereid zijn betekent dat je kunt focussen op wat echt belangrijk is: je leven oppakken en verder bouwen aan je toekomst, met of zonder partner.